Bir devrimci kimsesiz olabilir mi?
A. Kadir Konuk gibi devrimciler; ömrünü devrime, devrimci mücadeleye adamış insanlar, mülkiyete, paraya, hileye, çıkara, köşe dönmeye sırtını dönmüş kahramanlar kimsesiz kalabilirler. Kaldılar, kalırlar.
Kadir, öğretmenken siyasi mücadeleye katıldı. Öğretmenliği bıraktı.
Öğretmen olarak sade bir yaşam sürdürseydi, eşiyle, çocuklarıyla başına bir iş gelmeden geçinip gidecekti. O, sakin, korunaklı hayatın dışına çıktı, kavgayı benimsedi. Yeni bir dünya hayaliyle sıkı bir devrimci oldu.
***
Kadir Konuk’u bundan tam 43 yıl önce, Ekim 1980’de bizim köyde; Varto’nun Cıvarka köyünde tanıdım.(1)
12 Eylül’ün karanlık günlerinde Ekim 1980’de Haşim ağabeyimin düğünü vardı. Kadir Konuk arkadaşlarıyla düğüne gelmişti. O günlerde, Murat Hoca, ya da ihtiyar olarak biliyorduk.
Heyecanlı, coşkulu, davasına inanmış biriydi. Gençlerle yaptığı toplantılarda, düşmana inat, kararlı bir duruşu, cuntaya meydan okuyuşu vardı.
O, Varto’da olduğu günlerde; cuntaya karşı halkı direnişe çağıran bildiriler dağıtılıyordu köylerde.
Operasyonlar, tutuklamalar, gözaltılar sürüyordu. Henüz devrimci saflarda gedik açılmamıştı.
Sonra…
***
Yıllar geçti!
Gün Dirildi, roman 1987
Çözülme, roman 1988
Sıcak Bir Günün Şafağında, roman 1989
Gökçe Fidan Erdal Eren, belgesel 1990
Dağın Öte Yüzü, öykü 1991
Hıdır ile İlyas, ateşinde gözlerim, belgesel 1992
Sarı Tipi, roman 1996
Kötünün Kötüsü Adam, anımsayabildiğim kadarıyla yaşam öyküm, anı 2019
A. Kadir Konuk’un bu kitaplarını dikkatle okudum.
Mart 2012’de Solingen’de bir arkadaşımla birlikte Kadir Konuk’un evindeydim. Geçmişe dair uzun uzun konuştuk. (2)
Kırgındı, kırılmıştı.
Yaşam öyküsünü anlattığı Kötünün Kötüsü Adam kitabında acılarını anlatıyordu aslında:
“Yaşamımda beni alkışlayan on binlerce insan oldu, ama örgütten ayrıldıktan sonra çoğunluğu bana küfreden kişilere dönüştüler. Zaten binlerce yıl önce bir filozof yazmıştı bu gerçeği: ‘Sizi alkışlayanlar bir gün size söven insanlar haline gelebilirler. Aldırmayın alkışlara!’”
“Faşistlerle, yumruklu, şiddetli kavgalarım oldu. Kendilerine devrimci diyen insanlarla, yüz yüze ve internet üzerinden çok sert siyasi tartışmalar yaşadım, örgütlerine taptıkları, liderlerini tanrılaştırdıkları için eleştirilerimi küfür sayıyorlardı. Ama tüm yaşamımda bir tek devrimci insanla yumruklu, şiddetli kavga yaşamadım. Benim için bütün örgütler eşitti, siyasi ayrılıkları da zaten çok değildi, ama yöneticiler kendilerini “diktatör” yapabilmek, hiç çalışmadan parti olanaklarıyla ömür boyu yaşayabilmek için ötekileri karalamayı kendilerine görev edinmişlerdi.”
“Almanya’nın Köln kentinde, bir gece yarısı, eski örgütümden iki kişi arkamdan saldırıp kafamı kırdılar, sadece kendimi korumaya çalıştım. Siyasi insanlarla hala siyaseti tartışıyorum, onlar hayallerini savunuyorlar, ben de gerçekleri. Bu davranışım nedeniyle tüm örgütlerin düşmanlığını kazandım.”
Konuk’un son kitabı Kötünün Kötüsü Adam kitabını okumamın üzerinden bir yıl geçti. 19 Temmuz 2023 günü Almanya’nın Köln kentinde hayata veda etmesinden sonra kitabı bir kez daha okuma gereği duydum.
Çünkü benim de içinde bulunduğum ve süreci anlattığım Yoldaşlarımdan Ayıran Nehir, kitabımın üzerinden yıllar geçtikten sonra Konuk’un geniş yer verdiği; “Varto’da mücadele gerçeğini, (italik bana ait)” anlamak için Konuk’un kitabının da okunmasını isterim. (Bunları yüz yüze görüşmemizde anlatmıştı, şimdi yazıya dökmüştü, tarihe not düşmüştü.)
Konuk, kötünün kötüsü müydü?
Ocak 1980’de başlayan Tariş direnişinin ön saflarındaydı.
O zaman kahramandı!
1979 sıkıyönetimi ve 1980 cunta günlerinde aranmasına ve illegal yaşamasına rağmen kendisine bir kimlik bile çıkarılamamıştı, gerçek kimliğiyle şehirden şehre gezip parti faaliyetini yürütürken Urfa da yakalandı.
En belalı dönemde K. Komitesinde bilerek, isteyerek yer aldı.
Haberi olmadığı halde partiden atılması için parti yönetimine ev arkadaşının mektup yazdığını yakalandığında ( el yazısıyla yazılmış mektubu polisler gösterdi) öğrendi.
Yalan raporlarla; bir ilde, ilçede muazzam parti faaliyeti varmış gibi (olmadığı halde) gösteren yöneticileri de gördü.
Konuk, sözünü esirgemeyen bir devrimciydi. Hayallerle gerçekleri, çelişkileri, eksiklikleri, hataları eleştirmekten çekinmedi.
***
Kadir Konuk, ömrünün son yıllarını kimsesiz, yalnız bir devrimci olarak yaşadı. Yaşamı gelgitlerle sürdü. Derin krizlere girdi. Bunalımlardan çıkamadı. Büyük acılar yaşadı.
Konuk’un hataları yok muydu? Kuşkusuz vardı.
***
Konuk, toplamda 36 kitap yazmış bir yazar.
Devrimciliği gibi yazarlığı da görmezden gelindi. Ekşi sözlük onu şöyle tanımlıyor:
“30 kitap yazmış bir kuruş kazanmamış kişidir. Almanya’da çok mütevazı bir hayat sürmektedir. Mülkiyetsiz ama çok değerli bir şahsiyettir, kimseye eyvallahı yoktur. Seveni de sevmeyeni de çoktur.” (3)
Kadir Konuk, kimsesiz bir devrimci, unutturulan bir yazar olarak hayata veda etti. Görkemli törenleri sever miydi bilmem ama kavgası görkemliydi.
14 Ağustos 2023, Mersin
1) Konuyla ilgili bakınız; Veysel Otunç, Yoldaşlarımdan Ayıran Nehir, Anı roman 1996
(2) Konuyla ilgili bakınız; Veysel Otunç, Kızıl Çiçeğime Notlar, Deneme, Kora yay. 2017
(3) Aktaran, A. Kadir Konuk, Kötünün Kötüsü Adam, Belge yay. 2019
(*) Bu yazı Berfin Bahar Dergisi, sayı: 307, Eylül 2023’te yayınlandı.
